O Voceiro do Grupo Municipal Socialista do Concello do Irixo, Iago Fariñas Valiña, presentou as pasadas semanas unha moción para ser debatida no pleno instando ao Concello Á ADQUISICIÓN PARA A SÚA CONSERVACIÓN E POSTA EN VALOR DAS CASAS REITORAIS ABANDONADAS NO CONCELLO DO IRIXO.

O concello do Irixo, do que forman parte doce parroquias, ten a meirande parte das súas casas reitorais en auténtica ruína como a de San Cosme ou a de Reádegos , Froufe ou Espiñeira; ou en semi-ruína, como a de Dadín, Cangues ou Corneda, esta última dun gran valor artístico e arquitectónico e en continua espoliación. Xa no ano 2002 o concello anunciou publicamente a adquisición da casa reitoral de San Cosme para turismo Rural e así fora reflectido nos medios de comunicación, pero pasados, máis, de 14 anos nada se sabe da compra de ningunha destas casas reitorais que forman parte do noso rico patrimonio, aínda que non sexan propiedade deste Concello.

O Grupo Municipal Socialista, indica que estas accións se poden realizar sen prexuízo de incluír outras casas reitorais, edificacións ou terreos que puideran quedar en desuso como a do Campo, ou en estado de abandono progresivo, pero actualmente de forma mais urxente centrándose claramente na Parroquia de Cangues (Santo Estevo), Parroquia de A Cidá (Santa Mariña), Parroquia de Corneda (Santiago), Parroquia de Dadín (San Pedro), Parroquia de Espiñeira (San Pedro), Parroquia de Froufe (San Xoan), Parroquia de Reádegos (Santa Baia) e Parroquia de San Cosmede de Cusanca (San Cosmede) As casas reitorais do Concello do Irixo, conforman, en gran parte, un conxunto artístico e arquitectónico que merece, sen lugar a dúbidas, a pena ser conservado e posto en valor e uso con múltiples posibilidades.

Debido ao estado destas propiedades, e a que a Igrexa hai xa uns anos que decidiu vender algunhas propiedades en desuso e especialmente as que están en estado ruinoso ou practicamente, como é o caso das anteriores sinaladas, sería moi asumible negociar coas autoridades eclesiásticas para que o Concello do Irixo adquirise a titularidade de todas estas antigas casas reitorais para recuperalas e poñelas en valor. Todas estas casas, algunhas situadas estratexicamente e outras con enormes posibilidades segundo o caso, poderían, despois dun laborioso proceso de restauración, non so albergar espléndidas vivendas de turismo rural ou albergues, que darían un pulo importante ó concello no ámbito laboral e turístico; senón tamén poderían ser convertidas en centros culturais, dotacionais ou municipais que darían servizo social para todos os veciños e veciñas do Irixo.

Xa que logo, poderían ser puntos de ocio e reunión dos veciños de cada unha das parroquias. É, ademais, unha obriga moral non deixar que se perda o patrimonio deste concello, senón arranxalo, conservalo e destinalo para uso e desfrute dos veciños ou dotar, nesas instalacións, outros servizos a este concello, porque non esquezamos que o patrimonio do concello é dos veciños e veciñas de todas as parroquias. Debido ao seu estado de deterioro á inversión inicial non debería ser moi elevada e perfectamente asumible por este concello, sempre e cando se axuste o seu presuposto, dotando unha partida orzamentaria, ou chegado o caso, unha modificación de crédito para acometer a compra despois dunha negociación coas autoridades eclesiásticas.

A rehabilitación de todas estas propiedades, que se iría prolongando no tempo, podería contar con diversas subvencións de distintas administracións e mesmo poderían dar lugar á creación dun obradoiro de emprego, xerado polo propio concello ou en colaboración con outros concellos veciños, o que xeraría traballo e riqueza no concello.

Os socialistas, queren destacar que a negociación para a adquisición destas casas reitorais coas autoridades eclesiásticas, debería incluír espazos ou metros de terreos da Igrexa que sexan necesarios para mellorar as comunicacións ou as infraestruturas do concello. Sirva como exemplo, que coa cesión duns dous ou tres metros na fachada do destro da parroquia do Campo se podería acometer o ancheamento e a urbanización do entorno con beirarrúas, que mellorarían considerablemente o entorno e garantirían a seguridade dos peóns que actualmente circulan pola estrada para desprazarse á igrexa; ao non dispoñer, no entorno da parroquia, de accesos axeitados.

O Grupo Municipal Socialista do Concello do Irixo, presentou, hai semanas, para a súa consideración e dada a importancia da conservación e posta en valor deste patrimonio existente no concello, que ademais serviría conxuntamente con outras accións para dinamizar o turismo e a economía do concello, unha moción instado ó Pleno municipal á adopción do seguinte ACORDO: “Que o Concello do Irixo negocie coas autoridades eclesiásticas, sexa o Bispado ou quen ostente a representatividade deste para tales cuestións, a adquisición na fórmula máis vantaxosa, preferiblemente a compra, das casas reitorais existentes no Concello, deshabitadas e en estado de abandono para rehabilitalas coa solicitude das axudas das distintas administracións autonómicas, estatais ou europeas, aproveitando a rehabilitación das mesmas para a creación dun Obradoiro que xere emprego e dinamice a economía do municipio e finalmente destinalas a vivendas de turismo rural, albergues, centros culturais, dotacionais ou municipais, etc. para todos os veciños e veciñas de O Irixo.”

A deste ano 2025 é a terceira entrega desta publicación, detrás da mesma e como coordenador está o profesor e veciño de Feás, José Ramón Cerdeira.

Escoita aquí a súa entrevista en COPE O Carballiño:

Unha vez aprobado o orzamento municipal ordinario para este ano 2025, a alcaldesa do Irixo deu a coñecer en COPE O Carballiño as actuacións previstas para acometer nos próximos meses.

Escoita aquí a entrevista a alcaldesa Rosa Maria Dalama:

O Concello do Carballiño vén de instalar unha nova escultura que rende homenaxe á figura dos arrieiros, tan vencellada á historia e identidade da vila. A obra, encargada ao artista local Eladino Cabanelas, foi colocada xusto ao carón da Casa Consistorial e representa un tributo visual e simbólico a un oficio clave no desenvolvemento económico e cultural do Carballiño.

A escultura, elaborada en aceiro corten —un material que destaca pola súa oxidación natural co paso do tempo—, mostra actualmente un perfecto ton marrón que evolucionará esteticamente coa acción dos elementos. A escena representada conta cun arrieiro e dúas mulas, e está organizada en dous niveis: no inferior, o arrieiro guía a primeira mula, mentres que no superior aparece a segunda mula, atada á anterior, creando unha sensación de movemento ascendente cara ao edificio do Concello.

Este deseño evoca unha imaxe tradicional que forma parte da memoria popular do Carballiño, cando os arrieiros se detiñan a dar de beber aos animais na fonte situada na praza, antes de continuar camiño. A localización da escultura, subindo cara ao consistorio, simboliza ese traxecto histórico.

A peza inclúe, ademais, dous elementos gravados de gran valor simbólico: nunha das mulas pode lerse o ano de inauguración, 2025, e na outra figura un alalá que canta aos produtos tradicionais da vila e da comarca, facendo tamén referencia ao emblemático Pan de Cea.

Con esta obra, o Concello do Carballiño amosa unha vez máis o seu compromiso coa recuperación e posta en valor da historia local, promovendo a cultura como ferramenta de identidade e cohesión social.

O conselleiro de Emprego, Comercio e Emigración, José González, participou este domingo na inauguración da Feira Sectorial do Cooperativismo, unha iniciativa organizada polo Concello de Boborás en colaboración co de San Xoán de Río, no marco das actividades da Rede Eusumo. No acto estivo tamén presente a alcaldesa de Boborás, Ana Patricia Torres.

Durante a súa intervención, o conselleiro destacou que esta celebración, que coincide coa VI Feira de Feás, constitúe un claro exemplo de como a cooperación entre administracións e entidades locais pode dar lugar a proxectos transformadores, capaces de fomentar o emprendemento colectivo e o arraigamento no rural a través da economía social. Subliñou, ademais, que este evento representa unha oportunidade para que as entidades participantes dean a coñecer os seus produtos, servizos e proxectos, contribuíndo á visibilización do modelo cooperativo.

Neste contexto, puxo en valor o papel da Rede Eusumo, impulsada pola Xunta de Galicia no marco da Estratexia Galega de Economía Social Horizonte 2027, e que xa integra máis de cen entidades adheridas, entre elas os propios concellos de Boborás e San Xoán do Río. En 2025, a Administración autonómica destina preto de 700.000 euros ao impulso da economía social mediante accións de divulgación como esta feira, así como iniciativas de formación e asesoramento a persoas emprendedoras, canalizadas a través desta rede.

Así mesmo, o conselleiro fixo fincapé na relevancia do cooperativismo como peza clave do tecido socioeconómico galego, tanto polo seu impacto económico como polo seu valor social. En 2024, este modelo empresarial acadou unha facturación superior aos 3.500 millóns de euros, representando o 5,1 % do PIB da comunidade, e xerando emprego para máis de 78.000 persoas, entre socias e traballadoras por conta allea.

González lembrou tamén que o apoio ao cooperativismo complétase co labor da Rede de Polos de Emprendemento da Xunta, con oficinas como a do Carballiño —referente para esta zona—, que ofrece acompañamento e asesoramento personalizado a aquelas persoas que desexan emprender no seu propio territorio coa posibilidade de apostar por modelos sostibles da economía social.

O PSdeG-PSOE de Leiro informa que a Valedora do Pobo vén de responder ao escrito presentado polo grupo municipal socialista, dándolle a razón na súa reclamación de acceso á documentación. As e os socialistas presentaron o pasado 13 de xuño un escrito de queixa por mor da “demora, opacidade e dificultades” postas polo alcalde do municipio, Francisco José Fernández, a hora de facilitar o acceso a expedientes, datos e información solicitados para a fiscalización da súa xestión.

Dende o grupo municipal socialista explican que “non é a primeira vez que nos vemos obrigados a recorrer a Valedora do Pobo ante o bloqueo e as limitacións que o rexedor impón á hora de que accedamos á documentación municipal”. No seu escrito, a Valedora do Pobo considera que o dereito de acceso á información dos concelleiros “é parte esencial do dereito fundamental de participación política, e que o concello de Leiro debe facilitar os accesos a información de forma máis ampla, permitindo o acceso electrónico aos expedientes e non limitándoo unicamente a un día e hora presencial”.

O concelleiro socialista, Manuel Rodríguez Vázquez, lembra que a implantación da administración electrónica “permite que os expedientes se consulten de forma telemática en calquera momento, sen xerar cargas innecesarias, nin escusas para bloquear o control democrático, como se viña producindo ata agora coa limitación de horarios e a falta de notificacións electrónicas”. O pronunciamento recoñece que os concelleiros teñen dereito a un acceso áxil e efectivo á documentación municipal e así exercer a súa función de control e fiscalización, garantindo o principio de transparencia e bo goberno.

“Esta resolución da Valedora do Pobo é unha vitoria de toda a veciñanza de Leiro que quere un concello transparente e accesible”, destaca Manuel Rodríguez. Neste senso tamén subliña que “non pedimos privilexios, pedimos poder exercer os dereitos dos que dispomos para fiscalizar a acción do goberno municipal e garantir o bo uso dos recursos públicos”.

Dende o PSdeG-PSOE de Leiro instan ao alcalde a que acepte de “inmediato” esta suxestión da Valedora do Pobo e implante de forma “efectiva” o acceso electrónico á documentación municipal, poñendo fin ás trabas da labor democrática de control da oposición.

O barrio de Flores volverá converterse este verán nun espazo de encontro arredor do mellor cine galego e internacional grazas á celebración dunha nova edición de “Flores de Cine”, un ciclo que conta unha vez máis coa colaboración da Filmoteca de Galicia e co apoio do Concello do Carballiño.

Durante tres noites consecutivas —os días 15, 16 e 17 de xullo, ás 22:30 horas— a veciñanza poderá gozar de cine ao aire libre e de balde, ao carón da Bodega do barrio de Flores, nunha cita xa consolidada na axenda cultural do verán carballiñés.

A programación deste ano arrinca o martes 15 coa proxección de “Tralas luces”, de Sandra Sánchez, unha das películas máis recoñecidas e queridas do cinema galego. O filme mergúllase na vida de Lourdes, unha muller que percorre Galicia de feira en feira co seu negocio de coches de choque, ofrecendo unha ollada íntima e elegante sobre o oficio e a vida itinerante.

O mércores 16 será a quenda de “Rock Bottom”, cinta de animación inspirada na figura do músico británico Robert Wyatt, fundador da banda Soft Machine. O filme, nominado aos Premios Goya, destaca pola súa coidada estética e polo seu profundo amor pola música.

Por último, o xoves 17, pechará o ciclo a proxección de “La marsellesa de los borrachos”, de Pablo Gil, unha obra estreada en 2024 que recupera a historia dunha viaxe de antropólogos italianos en 1961 para recompilar cancións populares antifranquistas. A través dos testemuños e materiais sonoros daquel tempo, reconstrúese unha memoria colectiva valiosa e necesaria.

Dende o Concello do Carballiño invitan a toda a veciñanza a participar desta experiencia cultural única, que combina cine de calidade, espazo público e memoria compartida.
A entrada é libre ata completar aforo.